W Polsce konieczny jest przełom w sposobie inwestowania w rozwój bazujący na nowych technologiach

W dniach 24-26 czerwca br. odbywa się w Zakopanem 13 konferencja „Miasta w Internecie”. Hasło przewodnie tegorocznej edycji konferencji to Skuteczność – Kreatywność – Wiedza. Samorządy wobec wyzwań e-Rozwoju w czasie kryzysu.

 – W dobie kryzysu ekonomicznego Internet zyskał na znaczeniu, jako podstawowa infrastruktura wzrostu gospodarczego, a rozwiązania informatyczne (ICT) nazwano technologiami dobrobytu. W Polsce w najbliższych latach zainwestujemy w technologie teleinformatyczne 15 miliardów złotych – problem w tym, abyśmy zrobili skutecznie i dobrze rozpoznając potrzeby. Bezrefleksyjne kopiowanie i naśladownictwo wzorów skończy się kolejnymi rozczarowaniami – powiedział Krzysztof Głomb, prezes Stowarzyszenia „Miasta w Internecie”, dyrektor programowy 13 KMWI. 

Motor rozwoju społeczności lokalnych

Doświadczenia europejskie pokazują, że inwestycje w ICT oraz kompetencje cyfrowe obywateli stanowią silny impuls dla wzrostu gospodarczego oraz rozwoju rynku pracy. Zastosowanie ICT, jako stymulatora regionalnych gospodarek i motoru rozwoju społeczności lokalnych to wyzwanie dla wszystkich partnerów transformacji: władz, nauki. NGO, biznesu. O tym jak bardzo nowoczesnymi i innowacyjnymi systemami elektronicznej administracji, jakimi rozwiązaniami szerokopasmowego dostępu do Internetu i narzędziami przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu dysponować będą Polacy za kilka lat – zdecydujemy właśnie w ciągu najbliższych kilkunastu miesięcy. Te decyzje będą brzemienne w skutki.

Tej tematyce poświęcona jest sesja otwierająca konferencję. Anna Krzyżanowska, kierownik działu Ewaluacja i Monitoring w Dyrektoriacie Generalnym Społeczeństwo Informacyjne Komisji Europejskiej w swojej prezentacji zajmie się problematyką inwestycji w zastosowania teleinformatyki w regionach europejskich i możliwości ich wykorzystania w walce z kryzysem.

Prof. Grzegorz Gorzelak z Uniwersytetu Warszawskiego opowie o funkcjonalnych relacjach pomiędzy rozwojem regionalnym a innowacyjnością i kreatywnością. Najlepsze europejskie przykłady w zakresie budowy infrastruktury społeczeństwa informacyjnego oraz rozwoju kapitału ludzkiego przedstawią prof. Gareth Hughes, sekretarz ERIS@, Morten Meyerhoff Nielsen z Duńskiego Instytutu Technologicznego oraz Luis Millan Vazquez de Miguel i David Carmona z agencji FUNDECYT – hiszpańskiego organizacji wspierającej samorządy lokalne w zakresie rozwoju SI.

Białe plamy w dostępie do Internetu

 Ważnym tematem tegorocznej konferencji jest rozwój szerokopasmowego dostępu do Internetu. Konferencja przedstawi diagnozę kluczowych czynników wpływających na zapewnienie Polakom szerokopasmowego dostępu do Internetu oraz wskaże rekomendacje dla rządu i samorządów oraz innych podmiotów wpływających na procesy inwestycyjne na tym polu.

Kluczowe kwestie, o których będą dyskutować uczestnicy konferencji zakopiańskiej w tym zakresie to:

• podział ról między potencjalnymi partnerami procesów inwestycyjnych: rola władz województw, samorządów lokalnych, zadania operatorów teleinformatycznych. Stan obecny to brak narzędzi jednoznacznej koordynacji między inwestycjami finansowanymi z różnych źródeł. O tym jak ten stan zmienić dyskutować będą przedstawiciele MSWiA, UKE, samorządów i operatorów teleinformatycznych (m.in. TP SA, Eutelsat, Astra)  

• stanowisko przedstawicieli samorządów oraz sektora operatorów telekomunikacyjnych wobec megaustawy (ustawa o wspieraniu rozwoju usług i sieci szerokopasmowych w telekomunikacji), która proponuje rewolucyjne zmiany w uprawnieniach i obowiązkach samorządów, udostępnia infrastrukturę publiczną operatorom prywatnym i wpisuje zapewnienie dostępu do Internetu do obowiązków samorządów lokalnych 

• propozycje – organizacyjne, biznesowe, doradcze – dostawców Internetu i jego usług dla władz polskich gmin wiejskich, zarządzających obszarami o niskiej rentowności inwestycji teleinformatycznych.

Alfabetyzacja cyfrowa

 Kolejnym ważnym tematem konferencyjnych debat i prezentacji jest problematyka związana z tym, w jaki sposób powinniśmy w Polsce zorganizować system kształcenia i edukacji do życia w otoczeniu nowoczesnych technologii.

 – Nie powinniśmy wydawać pieniędzy na kształcenie barmanów, ochroniarzy, czy fryzjerów, lecz – będę powtarzał jak mantrę – na edukację cywilizacyjną – na cyfrową alfabetyzację społeczeństwa. Chodzi o zdobycie przez dorosłych Polaków kompetencji, które podniosą jakość życia i pracy dzięki wykorzystaniu Internetu i komunikacji elektronicznej. Jakich? Jak skorzystać z usług w Internecie, jak zrobić prezentację w Power Poincie, która przyda się w pracy, jak znaleźć potrzebną informację czy usługę w Internecie przy pomocy komórki, jak skomunikować z wnukami za pomocą komunikatorów? Choć wiele mamy oddolnych inicjatyw lokalnych, są to umiejętności, których ta generacja Polaków w większości wciąż nie posiada. Na dwadzieścia lat przed emeryturą! To wielkie marnotrawstwo kapitału ludzkiego, na które Polska nie powinna sobie pozwalać – powiedział Krzysztof Głomb. 

Samorządy wojewódzkie i lokalne winne opracować i zrealizować w najbliższych latach program alfabetyzacji cyfrowej Polaków. Polska należy, bowiem do krajów, w których deficyt i brak kompetencji cyfrowych u osób dorosłych manifestuje się bardzo silnie i stanowi jedną z najpoważniejszych barier rozwojowych kraju. W 2007 roku połowę populacji Polek i Polaków stanowili całkowici analfabeci cyfrowi (20 miejsce pośród krajów członkowskich Unii Europejskiej), zaś niskie umiejętności deklarowało 24% mieszkańców (18 miejsce). Tylko 7% posiadało wysokie umiejętności w tym zakresie, zaś 19 % – średnie. Nie notuje się przy tym większych różnic w między sytuacją kobiet i mężczyzn.     

Badania EUROSTAT przeprowadzone w 2006 roku wykazały, iż umiejętności cyfrowe upowszechnione są wśród Polaków jedynie w generacji osób urodzonych po 1982 roku, które rozpoczęły edukację w szkołach podstawowych po 1989 roku, a zatem w trakcie zmian ustrojowych lat 1989-90. Ta grupa określana jest nazwą „pokolenia Internetu”. Tylko 6%, a zatem nieznaczny jej odsetek to osoby nieposiadające żadnych umiejętności cyfrowych. Niemal połowę populacji (44%) charakteryzują umiejętności średnie, a blisko jedną trzecią (29%) – wysokie.

Tabela 1. Poziom alfabetyzacji cyfrowej Polaków – Opracowanie własne  SMWI na podstawie EUROSTAT, 2008

Dla porównania: braku kompetencji cyfrowych w tej grupie wiekowej nie notuje się w ogóle w takich krajach jak Dania i Norwegia, zaś jednoprocentowy odsetek cechuje Szwecję i Niemcy. Z drugiej strony analfabetami cyfrowymi jest blisko jedna trzecia młodych Węgrów (34%), Greków (32%) i Włochów (28%).               

Na grupę wiekową 25-54 lata – stanowiącą podstawowe zasoby ludzkie polskiej gospodarki – składają się niemal w połowie analfabeci cyfrowi (44%) oraz po jednej piątej (22%) osoby o niskich i średnich umiejętnościach. Co dziesiąty (11%) Polak w tej grupie zdobył wysokie umiejętności cyfrowe. Ukazuje to ogromny dystans dzielący Polskę od Danii, Szwecji i Norwegii, gdzie mamy do czynienia z kilkuprocentowymi grupami analfabetów, a także Niemiec (10%),  Wielkiej Brytanii (17%), Austrii i Słowacji (21%) oraz Finlandii (23%).

Wysokimi kompetencjami cyfrowymi w tej grupie wiekowej wylegitymować się może aż blisko połowa (45%) Duńczyków, 41% Norwegów, blisko jedna trzecia Szwedów (37%), Austriaków (35%), Brytyjczyków (34%), Estończyków i Niemców (27%) oraz co piąty Włoch i Portugalczyk (23%), Węgier (22%) i Słowak (20%).

Badanie wykazało, że zdecydowana większość (81%) Polaków po 55 roku życia to analfabeci cyfrowi. I znów w krajach skandynawskich ich odsetek jest znacząco niższy (Dania i Szwecja – 27%, Norwegia – 30%).  

Brak lub deficyt kompetencji cyfrowych skorelowany jest silnie ze starszym wiekiem, z bezrobociem osób badanych oraz z wykształceniem – im słabsze tym niższy poziom alfabetyzacji.  Z kolei wysokie              e – kompetencje osób wykształconych wynikają z charakteru pracy przez nich wykonywanej, zaś najmłodszej grupy wiekowej – z dostępnością obowiązkowej, formalnej edukacji informatycznej w szkołach podstawowych i średnich.

Cyfrowa Polska – nowe wyzwania

 Wnioski z analiz najlepszych przykładów europejskich (Skandynawia, Wielka Brytania, Hiszpania, Austria) wskazują, że w skali kraju polskie władze powinny wykonać wielki wysiłek zmiany priorytetów w myśleniu o rozwoju społeczeństwa informacyjnego.  – Po pierwsze, winny znaleźć skuteczne rozwiązanie problemu jak zarządzać gigantycznymi środkami na budowę infrastruktury dostępu do Internetu, rozproszonymi w kilku niezależnych od siebie programach.  Po drugie, winny skorelować budowę systemów e-usług publicznych z potrzebami gospodarki i systemu edukacji. Po trzecie zaś – winny opracować i zrealizować fundamentalny plan edukacji cyfrowej, adresowany do ludzi wykluczonych cyfrowo, czyli w znacznej mierze dorosłych Polaków, w tym także decydentów. Realizacja wszystkich tych priorytetów winna mieć równoważne znaczenie w praktyce działań rządu i samorządów – mówi Krzysztof Głomb.

Czy jest szansa na osiągnięcie takiej równowagi? O to uczestnicy konferencji mogą spytać m.in. Witolda Drożdża, podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz  dr. Wojciecha Wiewiórowskiego – dyrektora Departamentu Informatyzacji MSWIA, którzy są obecni na zakopiańskiej konferencji.   

Potrzebny jest przełom

Polska zajmuje jedno z ostatnich miejsc w wielu rankingach europejskich dotyczących rozwoju infrastruktury społeczeństwa informacyjnego. W Polsce tylko kilka proc. osób po 60 roku życia wciąż korzysta ze szkoleń, w Skandynawii jest to ok. 70 proc.

Nie brakuje nam pieniędzy, nie brakuje możliwości organizacyjnych. Brakuje tylko klarownego i wspartego autorytetem najwyższych władz planu edukacji cyfrowej Polaków, który bierze pod uwagę głównie aspekty społeczne i stawia sobie odważne pro-rozwojowe cele – podkreślają samorządowcy, uczestnicy konferencji.  –  Przełom w Polsce wciąż jest możliwy. Co więcej, Polskę stać na taki program. 13 konferencja „Miasta w Internecie” to największe w Polsce (400 uczestników z kraju i zagranicy) forum, na którym o tych sprawach dyskutujemy rzeczowo, analitycznie i merytorycznie, a nie propagandowo – powiedział podczas otwarcia konferencji Krzysztof Głomb.

[1] Badanie dotyczyło populacji w wieku 16 – 74 lat

[2] Brak podstawowych umiejętności cyfrowych (analfabetyzm cyfrowy) dotyczy w tym badaniu osób, które nigdy nie korzystały z komputera

[3]  EUROSTAT, Statistics in focus, How skilled are Europeans in using computers and the Internet?, 17/26, 2008r.

[4] Badano 6 umiejętności związanych z korzystaniem z komputera oraz 6 dotyczących Internetu. Jeśli badana osoba legitymowała się 5 lub 6 z nich – oznaczało to, iż cechuje ją wysoki poziom alfabetyzacji cyfrowej, jeśli 3-4 – średni, zaś w przypadku 1-2 – niski.